wtorek, 12 stycznia 2016

Stefan Grabiński "Cień Bafometa" [1926]





















Druga powieść Grabińskiego. Chociaż podobna do pierwszej, nie ma w niej magii, czarów, tajemnych ksiąg, lalek voodoo. Jest za to ciężki klimat, niepokojąca atmosfera, hipnoza, potęga umysłu. Grabiński wychodzi od romantycznego niemal konfliktu racjonalisty z fantastą, naukowca z poetą, człowiekiem ścisłym i intuicyjnym; Pradera kontra Pomian. Ma dojść między tymi śmiertelnymi wrogami do pojedynku, jednak wyznawca "szkiełka i oka" ginie w niewyjaśnionych okolicznościach w dniu, w którym mieli zmierzyć się na pistolety. Stary dobry Grabiński precyzyjnym językiem przedstawia kulisy konfliktu, jego przyczyny, po czym odskakuje od niego; pozornie następuje część książki nie związana z fabuła. Sam nie wiem, czy ta część powieści nie rozegrała się wyłącznie w głowie Pomiana. Druga część książki, po powrocie Pomiana do rodzinnego miasta, to już par excellence Grabiński jakiego się kocha, czyli Grabiński typowy, znany z opowiadań. Pojawiają się znane motywy: piękna, ponętna kobieta, która zostaje kochanką, ciemne wille i rudery na obrzeżach miasta, jest nawet pisarz Wrześmian, który był bohaterem odrębnej noweli "Dziedzina" z 1920 roku; w "Cieniu Bafometa" spotykamy go niejako z drugiej strony; to Wrześmian naprowadzi Pomiana na rozwiązanie zagadkowej śmierci Pradery. Dla każdego, kto zwraca uwagę na detale, znajdzie się w powieści całe bogactwo szczegółów, na przykład krytyka de Sade'a, wyszczególnienie powieści erotycznych, zainteresowanie snem i podświadomością, spirytyzmem, metafizyką, dualizmem, walka dobra ze złem, kult piękna i demoniczność kobiet. W "Cieniu Bafometa" krzyżują się najbardziej znane z opowiadań motywy Grabińksiego i kto wie, czy ta powieść nie jest przypadkiem ukoronowaniem całej twórczości autora "Demona ruchu" w sensie summy.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz