piątek, 11 marca 2022

Pentti Haanpää „Wędrujące buciory”


Pełne realizmu, napisane czasem chropawym, a czasem poetyckim językiem historie wzięte z życia fińskiej prowincji, śnieżnych bezdroży i bezkresnych przestrzeni. Autor portretuje bardzo wprawnie z pomocą kilku kresek ludzi osadzonych w różnych życiowych sytuacjach. których przyczyna często jest wewnętrzny przymus, ale jeszcze częściej (jak w tytułowej noweli) przypadek bądź Los. Przyroda, siły natury odgrywają w opowiadaniach Pentti Haanpy poważną rolę, w sumie można mówić o połączonych siłach natury i charakteru, które decydują o wydarzeniach. Czasem autor wplata filozoficzne refleksje, a czasem bywa nieco ironiczny i dozuje subtelnie humor niczym Jarosław Haszek w swoim dziele o Szwejku (tytułowa nowela).

Akcja opowiadań toczy się w czasie II Wojny Światowej, jednak wojna ta rozgrywa się na kartach książki daleko w tle, można nawet rzec, że nie jest realna, bo oddalona zbyt daleko. Opisywani żołnierze z reguły opisywani są w trakcie urlopów albo na zapomnianych przez wszelkie fronty odludnych posterunkach. Naczelnym motywem opowiadań jest bez wątpienia śmierć oraz przywiązanie do fińskiej ziemi, ale raczej nie w formie patriotyzmu, tylko więzi chłopa ze swoją rolą. Istotnym motywem jest także wędrówka, a w trzech opowiadaniach stosunek człowieka do zwierzęcia (w dwu przypadkach zwierzęciem tym jest koń, w trzecim jeleń). Dwa opowiadania traktują o starości (staruszka Heta).

Książki o ludzkich losach są zawsze ciekawe; w przypadku „Wędrujących buciorów” z dzisiejszej perspektywy przeczytać możemy o świecie i ludziach, których już chyba nie ma, ponieważ postęp cywilizacyjny wszystko zmienił. Natura ludzka jednak pozostaje ta sama, tylko musi się zawsze mierzyć z nowymi rzeczywistościami. Dlatego w „Wędrujących buciorach” podczas lektury można zadawać sobie pytanie, jak dziś postąpiłby człowiek w podobnych do zawartych w opowiadaniach sytuacjach. W każdym razie zawsze dobrze jest współczuć ludziom i starać się ich zrozumieć, a do tego opisywana książka doskonale się nadaje.