Wat w wywiadzie rzeka przepytywany przez Czesława Miłosza opisuje swoje życie na tle wydarzeń historycznych. Drobiazgowo opowiada o swoich doświadczeniach wojennych i łagrowych, o losach najbliższych znajomych i przyjaciół. Książkę tę, moim zdaniem, można potraktować jako uzupełnienie "Archipelagu GUŁag" Sołżenicyna. Lektura obowiązkowa dla każdego Polaka!
To była opinia napisana na podstawie lektury książki gdzieś pod koniec lat dziewięćdziesiątych. Dzisiaj skończyłem powtórnie "Mój wiek". Dodać muszę, że książka Wata zawiera jeszcze jedną szalenie istotna rzecz. Autor opisuje w drobnych szczegółach fascynację i zachłyśnięcie się komunizmem, by w dalszej części pokazać, jak bardzo była taka fascynacja niebezpieczna nawet dla sympatyka komunizmu (a przecież na Łubiance i w łagrach siedzieli nawet bliscy współpracownicy Lenina), by w końcu ukazać rozczarowanie, kompromitację ideologii, próby ucieczki z ZSRR, przejście na stronę rządu londyńskiego, strach przed NKWD. W sporej części Wat opisuje swoje więzienne doświadczenia, pisze o strachu, o tęsknocie za rodziną, torturze związanej z niewiedzą, co dzieje się z żoną i synem, opisuje przesłuchania, barwnie opowiada o współwięźniach, relacjonuje rozmowy z więzionymi intelektualistami. Portretuje wielu polskich artystów (na Łubiance siedzi Broniewski, Stern). Wat opisuje też atmosferę tamtych lat, analizuje to wszystko zarówno jako myśliciel jak też jako wrażliwy i błyskotliwy człowiek. "Mój wiek" jest nieprzebrana skarbnica informacji; jest to książka jedyna w swoim rodzaju. "Inny świat" Herlinga-Grudzińskiego to nie ten format. W książce można też znaleźć opisy krajów dalekiego Wschodu, głównie Kazachstanu. W Ałma-Acie szalenie ciekawe fragmenty dotyczą ewakuowanych tam radzieckich artystów, między innymi pisarzy Szkłowskiego (który był przyjacielem Majakowskiego) i Paustowskiego oraz reżyserki Esfir Shub ("Upadek dynastii Romanowów" z 1927 roku). Książka, mimo, a może nawet dlatego właśnie, że jest zapisem rozmów nagrywanych na taśmę magnetofonową, posiada ten jedyny w swoim rodzaju intelektualny duch unoszący się na każdej jej stronie, tak że czuje się tę lekkość w budowaniu zdań, w snuciu opowieści, w ocenianiu wydarzeń i ludzkich zachowań. Dlatego "Mój wiek" sprawia wrażenie szczerej osobistej spowiedzi, wyznania, które opisuje straszny czas, snute przez człowieka, który ten czas przeżył. Jak mawiali komuniści: "Żeby zrobić omlet, trzeba rozbić jajka". Więc Wat nie został rozbity na omlet i mógł nam przekazać swoje przeżycia. To jest w tej książce najcenniejsze.
Myślę, że spis treści w dużej mierze pomoże w wyobrażeniu o zawartości:
TOM I
Czesław Miłosz: Przedmowa
- Wczesne lata dwudzieste. Grupa "F 24". Jan Hempel i jego "Nowa Kultura". Władysław Broniewski. Bruno Jasieński. Jak powstała powieść Palę Paryż
- Trudności biografii. Blok i "Dźwignia". Tadeusz Peiper. "GGA" i antypoezja. Wpływy Rosji
- Demonizm i egzorcyzmy. ."Miesięcznik Literacki"
- Jak się dochodzi do komunizmu? Jak było z cenzurą i policją
- Piszę sztukę na Powszechną Wystawę Krajową. Berlin 1928
- Paryż 1928. Środowisko warszawskie sympatyków komunizmu
- Witkacy. Popijawy. Ambasada sowiecka. Wizyty Majakowskiego w Warszawie
- Rosja, komunizm, patriotyzm
- Redagowanie "Miesięcznika Literackiego"
- Kłopoty z Broniewskim. Legenda "Miesięcznika". Aresztowanie
- W Więzieniu Centralnym, Broniewski jako kolega w celi. Wesoła cela proletariuszy
- Środowisko w więzieniu. Przyszli ministrowie i ambasadorowie. Wyjście na wolność. Zwycięstwo Hitlera w Niemczech. "Pod Prąd" Stawara. Kontakty z partią
- Lata trzydzieste. Wieści z Rosji. Podziały w partii. Komuniści i PPS. Antysemityzm
- O istocie stalinizmu. Praca u Gebethnera. Autorzy. Powieść Iwaszkiewicza. Złe wróżby. Wrzesień we Lwowie
- Lwów. Nowy związek literatów. Borejsza. Szernplińska. Boy-Żeleński. Redakcja "Czerwonego Sztandaru"
- Lwów. Wanda Wasilewska. Emocje Broniewskiego. Pisarze sowieccy. Kariera Przybosia. Znaki, że będę aresztowany
- Jeszcze jeden garb. Wskazane jest nie być lewicowcem. Dygresja o Mongolii jako demokracji ludowej. Prowokacja i aresztowanie
- Hrabia Bielski. Cela w zamarstynowskim więzieniu
- Religia w więzieniu. Pociechy filozofii. O gatunkach więzi społecznych. Zwięzła definicja marksizmu-leninizmu. Polacy i Ukraińcy
- Opuszczony z powodu wadliwego nagrania
- Nowy wódz duchowy celi. Społeczeństwo bezklasowe. Szamańskie praktyki. Majtełes. W karcerze z Broniewskim. Antysemici
- Opuszczony z powodu wadliwego nagrania
- Kijów w słońcu. Cela byłych ludzi. Dzieci w więzieniu. Poezja i filozofia ściennych napisów. Dalsza podróż. Spotkanie z Moskwą
- Na Łubiance. Winegret i winogrona. Łóżko po generale Andersie. Książki. Rosjanie, Koreańczyk, Polacy. Wspomnienie grozy z dzieciństwa. Mania Dunajewskiego
- O książkach na Łubiance oraz wspomnienia z wczesnej młodości
- Myśli Dunajewskiego o Rosji. Dygnitarz NKWD jako dobry diadia. Dzieje Dunajewskiego, czyli otchłań. Upływ czasu w więzieniu
- O powadze słów. Biuro studiów na Łubiance. O zadartym nosie intelektualistów i egoizmie rodzinnym. Teoria Einsteina i modlitwa
- Republika Platona. Czas i święty Augustyn. O turach odczytowych w PRL. Moskiewskie przedwiośnie i muzyka
- Bach a przyroda. Histerie Dunajewskiego. Przesłuchuje mnie wysoka osobistość partyjna. Pisanie w boksie. Choroba Dunajewskiego. Niemcy w Jugosławii
- Chudy aparatczyk. Nowa cela. Wiceminister elektryfikacji. Zawodowiec Intelligence Service. Człowiek z Instytutu Marksa i Engelsa
- Ewakuacja. Znowu z Broniewskim. Czterodniowa podróż wagonem. Kariera dyrektorów Uniwermagów. Saratow. Stiekłow. Erlich. Pierwsi urkowie
- Radosny rumor Rosjan patriotów. O skórze biurokraty. Josek. Majakowski jako święty. Gruzja. Niemiec mówiący językiem Lutra. Dłuższy traktat o psychologii pluskiew
- Mnich heretyk. Żołnierze. Szalony buchalter. Dygresja o erotyce i życiu osobistym. Ukazuje się diabeł. Nawrócenie. O żydostwie i chrześcijaństwie. Głód i choroba
- Opowiedzcie w Polsce, jak umierał stary Stiekłow. Na sali szpitalnej. Rozmowy o kapryśnej śpiewaczce koloraturowej. Drugi prawdziwy człowiek: Dubin. Wyjście z więzienia
- Sowieckie dworce. Podróż pociągiem. W Dżambule. Ałma Ata. Polska w delegaturze. Tajny sublokator w pokoju Wiktora Szkłowskiego i biuro scenariuszowe "Mosfilmu"
- Kazachscy arystokraci. Dwór szlachecki w Ałma Acie. Szczere rozmowy z rosyjskimi pisarzami. Jak umarła Marina Cwietajewa. O Zoszczence. Połączenie się z rodziną>
- O Izaaku Bablu. O inteligencji polskiej. Podróż do Mołotowabadu i ucieczka. Zdjęcie kalesonów. Powrót do Ałma Aty przez Kokandę i Taszkient. Polacy jako bogacze
- O wojnie żydowskiej. Bogactwa za firankami. Grecja w środku Azji. Drohojowski. Aresztowania i przesłuchiwania. Myśliwi. Paustowski o Stalinie
- We dwójkę z Weselym. Śmierć Sznajdera i upadek Zoszczenki. O elegancji i Tomaszu á Kempis w środku Azji. Wyjazd do Ili. Wśród Żydów polskich. Początek epopei
- O religii: Łubianka 1941 - Italia 1957
- Sens komunizmu - przypomnienie rozmów z Tajcem
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz