Można powiedzieć, że dziwna to książka. Napisana po trosze w konwencji snu, po trosze z perspektywy pisarza, z licznymi odwołaniami do kultury i cywilizacji, mocno polska, rozgrywająca się na kilku płaszczyznach, z kilkoma równoległymi akcjami. Grass powraca w niej do Oskara, bohatera "Blaszanego bębenka", który jedzie do Polski na sto siódme urodziny swojej babci, tej od noszenia kilku spódnic jednocześnie. Drugim bohaterem jest pisarz, w domyśle sam Grass, rozmawiający z tytułowa Szczurzycą. Równolegle biegnie wątek fałszerza malowideł kościelnych, specjalistę w domalowywaniu do autentyków gotyckich motywów. Poznajemy też pięć kobiet płynących starą łajbą, które pod pozorem badania zagęszczenia chełbi w Bałtyku, szukają Winety, zatopionego miasta. Watek baśniowy wypełniają postacie z bajek braci Grimm oraz sami bracia Grimm zwanymi w powieści przez Grassa skrótowo Grimmobraćmi. Ostatnim wątkiem jest cywilizacja szczurów i jej wpływ na losy świata. Szczur posiada w powieści kilka znaczeń, jest symbolem żywotności, umiejętności przetrwania największych katastrof, wspólnoty, ale i pogardy; Grass zestawia zachowanie szczurów z zachowaniem ludzi, budując swoisty kontrast, w którym często ludzie wypadają niekorzystnie. "Szczurzyca" jest ostrym oskarżeniem cywilizacji zmierzającej do zagłady, która dokonuje się na kartach powieści. Po zniknięciu z Ziemi ludzi szczury, które przetrwały wielkie "bum-bum", jak mówi o tym Szczurzyca, organizują własne "państwo". Mamy więc do czynienia z zarówno powieścią katastroficzną, apokaliptyczną, utopijną i fantastyczną, a nawet ekologiczną i polityczno-rozliczeniową, ponieważ Grass nie byłby sobą, gdyby nie zabrał się za skórę nazistom. W powieści piętnuje tez okres powojenny, nazywając go czasem kłamstwa, ze względu na fakt, że wielu byłych nazistów zajmowało wówczas w NRF eksponowane stanowiska i pozostało bezkarnymi. Ta wielowątkowa, gęsta i bogata w treść książka, napisana w atrakcyjnej formie daje czytelnikowi znakomitą możliwość do interpretacji, własnych przemyśleń i ustosunkowania do zawartych w niej kwestii. Bardzo dobra, unikatowa w sumie i oryginalna proza.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz